Cửa ngăn nước chiều cường giúp giữ cho ngôi luôn luôn khô ráo

Nguyên do tình trạng Ngập lụt nghiêm trọng trong HCM

Thành phố Hồ Chí Minh là đô thị lớn nhất và là trọng điểm kinh tế của cả nước với sự đóng góp 20% vào GDP quốc gia và 30% vào tổng giá trị xuất khẩu. Mặc dù có vai trò quan trọng chiến lược trong nền kinh tế nước nhà, tuy nhiên lại nằm trên một nền đất thấp và thường xuyên bị ngập do mưa to, nước lũ thượng nguồn hay triều cường. Dựa theo trung tâm chống ngập của thành phố, 60% không gian toàn thành phố có cao độ thấp hơn 2 m so với trước những năm 90, thành Hồ Chí Minh đã có dấu hiệu bị lún do đô thị hóa. Hơn nữa, tốc độ lún gần 15 mm/năm, hiện nay tại nhiều điểm trong thành phố sẽ có nguy cơ ngập ngày càng nghiêm trọng hơn. Cả thành phố hiện có tổng cộng 322 xã phường đã ghi nhận bị ngập lụt thường xuyên. ở tương lai, rắc rối Ngập lụt của thành phố có thể còn trầm trọng hơn khi hệ quả của biến đổi khí hậu gây ảnh hưởng vào miền đất này. Một báo cáo khác của những nhà nghiên cứu trên thế giới (Dasgupta et al 2009) đã đưa TP HCM vào danh sách 25 thành phố có nguy cơ bị ảnh hưởng trực tiếp từ biến đổi khí hậu.

Căn nguyên tạo ra ngập lụt, thủy triều dâng càng ngày càng cao một phần là do biến đổi khí hậu, và nền đất toàn thành phố lún bình quân theo năm, và đô thị hóa chiếm kênh rạch làm mất các dòng chảy…

Thành phố Hồ Chí Minh đã triển khai nhiều dự án thoát nước với tổng trị giá hơn 1 tỷ USD từ nguồn vốn ODA, chưa kể đến đại kế hoạch trị giá 12 ngàn tỷ đồng do bộ nông nghiệp và phát triển nông thôn làm chủ đầu tư.

Nhưng căn nguyên chính quan trọng nhất là lỗi chủ quan ở việc lập kế hoạch, với trình độ chưa đủ tầm hoặc chỉ chạy theo khai thác nguồn vốn…

Hệ lụy là đã đầu tư hàng nghìn tỷ đồng cho các việc chống ngập ở Tp.HCM tuy nhiên xem ra không hiệu quả.

Các chuyên gia chống ngập lụt thành phố Hồ Chí Minh trong thời gian vừa qua đã tìm kiếm những biện pháp muộn màng, chắp vá, thiếu chặt chẽ đồng bộ giữa những kế hoạch quy hoạch lại với nhau.

Trình độ, nhận thức, dự đoán dài hạn ở quy hoạch và xây dựng vẫn chưa đủ đáp ứng mục đích thực tiễn đã dẫn tới tình trạng ùn tắc giao thông, ô nhiễm môi trường do ngập trên địa bàn thành phố ngày càng nghiêm trọng hơn.

Nhiều công trình cống thoát nước mưa, chống nước ngập dọc theo đường thành phố vừa xây dựng đã trở thành bể chứa nước với mực nước dâng cao nhất là 60cm, khả năng thoát nước khi trời mưa to không đạt kết quả như mong đợi.

Nhiều hệ thống cống có diện tích chưa đủ hợp để đáp ứng khả năng thoát nước, gây ra ngập lụt bởi các trận mưa lớn và rút chậm trong thời gian dài.

Công trình ngăn chặn triều cường để thoát nước mưa xuống kênh rạch vẫn còn yếu kém. 

Cộng với việc gia tăng diện tích bề mặt bị bê-tông hóa không những làm gia tăng lượng nước mưa chảy trên bề mặt vì không thể ngấm đất, làm giảm lượng nước ngầm và gây lún cho thành phố, mà còn tạo ra hiệu ứng đảo nhiệt. Số liệu tại trạm Tân Sơn Hòa cho thấy nhiệt độ bề mặt tại TP HCM tăng bình quân hằng năm 0,18 độ C. Vẫn nghiên cứu của các nhà nghiên cứu đó (2008) cho thấy sau 17 năm, nhiệt độ bề mặt tối đa ghi nhận được tại thành phố tăng thêm khoảng 10 độ C (từ 39,8 độ C năm 1989 lên 49,4 độ C năm 2006). Sự thay đổi về nhiệt độ bề mặt, và do đó nhiệt độ không khí cũng tăng theo, đã đẩy mạnh quá trình bốc hơi của nước làm gia tăng cả về số lượng và quy mô những cơn mưa nhiệt đới trong khu. Số liệu thống kê lượng mưa từ năm 1988 tới năm 2007 tại trạm Tân Sơn Hòa cho thấy một quá trình gia tăng liên tiếp số lượng những cơn mưa cực lớn.

Hình ảnh cho thấy vấn đề lún đất ở HCM rõ rệt 

Bất chấp rất nhiều những nỗ lực quốc tế và trong nước nhằm xử lý vấn đề Ngập úng, hiện vẫn chưa có một nghiên cứu hoàn chỉnh nào để giải thích chi tiết đầy đủ nguyên nhân của tình trạng trên. Những nhà nghiên cứu quốc gia thường có khuynh hướng quan tâm đơn thuần đến rắc rôi biến đổi khí hậu của thành phố, trong khi các đồng nghiệp địa phương thường quá chú ý đến vai trò của hệ thống sông ngòi và triều cường mà không để ý đến mối quan hệ giữa đô thị hóa và khả năng thoát nước của thành phố. Ví Dụ là sự phát triển mạnh mẽ về phía Nam thành phố trên nền đất yếu và thấp hoặc sự phát triển hai bên bờ sông Sài Gòn về phía thượng lưu đã khiến cho hàng ngàn diện tích chứa nước bị biến mất. phương pháp mà các cấp chính quyền đưa ra vẫn chỉ là xây dựng nâng cấp hệ thống đê bao và cống ngăn triều cường – những cách thức vô cùng tốn kém nhưng lại không giúp giải quyết bản chất vấn đề. 

Một số giải pháp chống ngập 

Đã có rất nhiều phương pháp khác được đưa ra để chống ngập cho TPHCM, đặc biệt là những giải pháp mang tính dự án công trình như tiếp tục nâng cấp xây dựng đê bao vững chắc, xây cống chống triều cường… Tuy nhiên, trong môi trường nguồn lực tài chính có khiêm tốn như hiện giờ thì các cách thức này sẽ khó có thể khai triển toàn diện và kịp thời. 

Nhưng từ các nguyên nhân gây ngập như đã kể ở trên, thì phương pháp khơi thông những công trình thoát nước tự nhiên và đầu tư nâng cấp công trình thoát nước, cần phải được thực hiện. Dĩ nhiên, khi chưa có đủ nguồn lực để thực hiện những kế hoạch đê bao chắc chắn thì cần nghĩ đến giải pháp đê bao có quy mô nhỏ, đê. Và việc trang bị cho mình một số giải pháp chống ngập riêng của mỗi người dân là rất cần thiết.